Sakrament chrztu świętego

Co to jest chrzest

Sakrament chrztu należy do tzw. sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego i jest uważany, obok bierzmowania oraz Eucharystii, za jeden z fundamentów całego życia chrześcijańskiego. Przez chrzest człowiek uzyskuje dostęp do innych sakramentów.

Sama nazwa chrzest została nadana ze względu na główny obrzęd, przez który jest sakrament wypełniany: chrzcić oznacza „zanurzyć, pogrążyć”. W interpretacji Kościoła owo zanurzenie w wodzie jest symbolem śmierci i zmartwychwstania katechumena w Chrystusie:

My wszyscy, którzyśmy otrzymali chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierć. Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć, zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie. (Rz 6, 3-4)

Sakrament chrztu nazywany jest również w Liście do Tytusa obmyciem odradzającym i odnawiającym w Duchu Świętym (Tt 3, 5). Można spotkać się także z innymi określeniami chrztu: oświeceniem, pieczęcią, namaszczeniem, łaską, szatą.

Sakramentu chrztu udziela się jeden raz; nie może on być powtórzony. Jest również nieodwołany i nieodwracalny. Chrzest jest początkiem nowego życia – wejściem w życie Trójcy Świętej.

Obrzęd chrztu świętego

Chrzest jest wyzwoleniem od grzechu, a zatem i od diabła, dlatego obrzęd rozpoczyna się od wypowiedzenia nad kandydatem egzorcyzmu (bądź kilku egzorcyzmów). Następnie namaszcza się go olejem albo celebrans (najczęściej kapłan) kładzie na niego rękę, a katechumen wyrzeka się Szatana. Kolejnym krokiem jest poświęcenie wody chrzcielnej. Wówczas dochodzi do chrztu w sensie ścisłym. Polega on na zanurzeniu kandydata w wodzie bądź polaniu jego głowy wodą z równoczesnym wypowiedzeniem słów: (Imię Kandydata), ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

Później następuje namaszczenie krzyżmem świętym (wonnym olejem), który oznacza dar Ducha Świętego. W ten sposób kandydat staje się neofitą, czyli nowym wyznawcą; chrześcijaninem. Obrzęd kończy się uroczystym błogosławieństwem.

W liturgii chrześcijaństwa wschodniego po udzieleniu chrztu następuje namaszczenie będące sakramentem bierzmowana. W Kościele rzymskim namaszczenie krzyżem nie jest tożsame z bierzmowaniem, jest niejako jego zapowiedzią.

W obrzędzie chrztu biorą udział także tzw. rodzice chrzestni (zarówno w przypadku chrztu dzieci, jak i dorosłych). Powinni być to ludzie głęboko wierzący, gdyż ich zadaniem jest służenie pomocą neoficie na nowej drodze życia – życia chrześcijańskiego. Są oni odpowiedzialni za zachowywanie i rozwój łaski Bożej, którą człowiek otrzymuje przez sakrament chrztu.

Sakrament chrztu jest sprawowany przez biskupa, prezbitera bądź diakona. Niemniej jeśli nastąpi taka konieczność, ochrzcić może każda osoba, także ta, która sama jest nieochrzczona. Konieczna jest jednak odpowiednia intencja takiej osoby – intencja, aby uczynić to, co czyni Kościół oraz polanie głowy kandydata i wypowiedzenie stałej formuły chrztu: „Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”.

W krajach misyjnych, zgodnie z decyzją Soboru Watykańskiego II, misjonarze oprócz elementów wtajemniczenia z tradycji chrześcijańskiej, mogą wykorzystywać inne elementy wtajemniczenia, które są znaczące dla danego narodu i dają się dostosować do obrzędów chrześcijańskich.

Co roku podczas Wigilii Paschalnej Kościół celebruje odnowienie przyrzeczeń chrztu. Jednak samego sakramentu chrztu udziela się jeden raz; nie może on być powtórzony. Jest także nieodwracalny.

Znaczenie chrztu

Człowiek zmartwychwstały jest już „nowym stworzeniem”, zgodnie ze słowami św. Pawła: Bo ani obrzezanie nic nie znaczy ani nieobrzezanie, tylko nowe stworzenie. (Ga 6,15)

Chrzest jest uważany za najpiękniejszy dar Boga. Po przyjęciu tego sakramentu człowiek staje się dzieckiem Bożym i równocześnie członkiem Ciała Chrystusa, zatem wchodzi do wspólnoty, jaką jest Kościół: Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno Ciało (1 Kor 12,13).

Chrzest jest początkiem nowego życia, wejściem w życie Trójcy Świętej. Człowiek nieochrzczony nie ma wstępu do Królestwa Bożego: Jezus odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego. (J 3,5)

Kościół zachęca do ufności w miłosierdzie Boże i do modlitwy o zbawienie dzieci, które zmarły nieochrzczone, a odnośnie osób, które nie miały możliwości poznać Ewangelii, wypowiada się następująco:

Każdy człowiek, który nie znając Ewangelii Chrystusa i Jego Kościoła, szuka prawdy i pełni wolę Bożą, na tyle, na ile ją zna, może być zbawiony. Można przypuszczać, że te osoby zapragnęłyby wyraźnie chrztu, gdyby wiedziały o jego konieczności. (Katechizm Kościoła Katolickiego 1260)

Do dwóch najważniejszych skutków chrztu zalicza się oczyszczenie z grzechów oraz nowe narodzenie w Duchu Świętym; człowiek ochrzczony staje się Świątynią Ducha: Nawróćcie się – powiedział do nich Piotr – i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego. (Dz 2,38)

Chrzest odpuszcza wszystkie grzechy, w tym grzech pierworodny, oraz wszelkie kary za grzech. Niemniej sakrament nie eliminuje ludzkiej skłonności do grzechu, nazywanej przez Kościół pożądliwością: Pożądliwość jest nam pozostawiona dla walki, nie może ona szkodzić tym, którzy nie dają jej przyzwolenia i mężnie opierają się jej z pomocą łaski Jezusa Chrystusa. (Sobór Trydencki: DS 1515)

Chrzest stanowi także „sakramentalny węzeł jedności” chrześcijan; jest wspólny wszystkim wyznawcom Chrystusa, również tych pozostających poza Kościołem katolickim.